چگونه سوء مصرف مواد در اعضای خانواده را تشخیص دهیم؟

گاه تشخیص اینکه رفتارهای یک نوجوان به دلیل اقتضای سن اوست یا نشانه ای از اعتیاد وی میباشد دشوار است اما برخی نشانه های سوء مصرف مواد عبارتند از:

۱-مشکلات درسی و کاری

۲-اختلالات سلامت فرد مانند کاهش وزن یا فقدان انگیزه و انرژی یا قرمزی چشم

۳-غفلت از خود (اهمیت ندادن به ظاهر و نوع پوشش)

۴-تغییرات رفتاری مثلا فرد اجازه ورود به اتاقش را ندهد.

۵-مسایل مالی و درخواست ناگهانی پول از افراد دیگر و یا دزدی.

نشانه های سوء مصرف مواد چیست؟

مصرف مخدرهای مختلف با توجه به نوع آنها نشانه های متفاوتی دارد که در زیر به برخی از آنها میپردازیم:

۱-ماریجوانا و و مواد حشیش دیگر حاوی شاهدانه:مصرف از طریق خوردن یا استنشاق یا استعمال دود یا استفاده از فرم تبخیری.معمولا به همراه الکل یا سایر مواد غیر مجاز استفاده میشود.اکثرا اولین ماده مخدری است که افراد معتاد شروع به مصرف آن میکنند.

علایم مصرف این ماده عبارتند از :

سرخوشی
شدت یافتن حس بینایی و شنوایی و جشایی
افزایش ضربان قلب و فشار خون
قرمزی چشم و خشکی دهان
کاهش هماهنگی در حرکات و عکس العمل آهسته نسبت به محرکها
اضطراب و بدگمانی
تمایل شدید به غذاهایی خاص در زمان نامناسب
کاهش حافظه و تمرکز
مصرف طولانی مدت با مشکلات کاری و درسی
کم شدن دوستان و کاهش هشیاری ذهنی همراه می باشد.

۲- مخدر زامبی کننده یا کی ۲ (k2)و چاشنی ها و نمکهای حمام :استفاده از دو گروه از داروهای صنعتی با نام های شاهدانه ها یا ماریجواناهای صنعتی و نمکهای حمام صنعتی در اکثر کشورها ممنوع است و آثار ناشی از مصرف آن میتواند خطرناک یا غیرقابل پیش بینی باشد .هیچ کنترل کیفیتی بر روی تولید این مواد وجود ندارد و برخی مواد سازنده آن ناشناخته اند.شاهدانه های صنعتی که به نام ادویه یا k2ها شناخته میشوند بر روی گیاهان خشک اسپری شده و سپس دود آنها استعمال میگردد و یا میتواند به صورت دمنوشهای گیاهی استفاده شوند.علی رغم ادعای تولیدکنندگان این مواد جدا از بحث طبیعی یا مضر بودنشان موادی شیمیایی هستند.این مواد شبیه به ماریجوانا جایگزین روتین ولی خطرناکی برای ماریجوانا هستند.

علایم مصرف این ماده عبارتند از:

احساس سرخوشی
تغییر در حساسیت حواس چشایی و بینایی و شنوایی
اضطراب و آشفتگی شدید
شک و بدگمانی
توهمات
سکته قلبی یا افزایش ضربان قلب و فشار خون
تهوع
گیجی…

کاتینون(cathinone ) های صنعتی که نمکهای حمام نیز نامیده میشوند بر ذهن و مغز فرد اثر میگذارند و مشابه آمفتامینهایی نظیر اکتازی(ectasy) و کوکایین هستند.بسته های محتوی این مواد غالبا مانند سایر محصولات معمول برچسب خورده میشوند تا قابل شناسایی نباشند.آنها برخلاف نامشان برای استفاده در حمام ساخته نشده اند و با خوردن یا استنشاق کردن یا تزریق ماده میتوانند ایجاد اعتیاد کنند.همچنین مصرف این مواد میتواند مستی شدیدی را به وجود آورد که آن هم به اختلالات سلامتی و یا مرگ می انجامد.

علایم مصرف این ماده عبارتند از:

سرخوشی
افزایش معاشرت ها با دیگران
انرژی بالا و تشویش
افزایش میل جنسی
بالا رفتن ضربان قلب و فشار خون
اختلال در شفاف اندیشیدن
فقدان کنترل عضلانی
بدگمانی
حمله های عصبی
توهمات
هذیان
رفتار های پرخاشگرانه

۳-باربیتوراتها ,بنزودیازپین ها و خواب آور ها که داروهای ضدافسردگی بوده مصرف بیش از حد آنها برای رهایی از استرس و رسیدن به آرامش اتفاق می افتد.

باربیتورات ها : مانند فنوباربیتال و سکوباربیتال (سکونال)\بنزودیازپین ها : مسکن هایی مانند دیازپام (والیوم). آلپرازولام(زاناکس). لورازپام (آتیوان)لبللف. کلونازپام (کلونوپین) و کلرودیازپوکساید(لیبریوم). \خواب آور ها :مانند زولپیدم و زالپلون.

نشانه های مصرف :

کسلی و خواب آلودگی
صحبتهای مبهم
کاهش هماهنگی حرکات
تحریک پذیری و حرکات رفتاری
اختلال در فکر کردن و تمرکز
اختلالات حافظه
حرکت غیرارادی چشم ها
فقدان کنترل
نفس های آهسته و کاهش فشار خون
احتمال سقوط یا تصادف !
گیجی

تحریک کننده هایی نظیر آمفتامین,مت آمفتامین,کوکایین ,متیل فنیدیت (مانند ریتالین و کانسرتا) و آمفتامین دکستروفتامین (مانند Adderall &Adderall XP) که برای بالابردن انرژی، بهبود عملکرد در کار و مدرسه، کنترل اشتها و کاهش وزن استفاده میشوند.

علایم مصرف اخیر آن عبارتند از:

احساس سرخوشی و اعتماد به نفس بالا
افزایش حساسیت و هشیاری
خستگی ناپذیری و انرژی زیاد
تغییرات رفتاری و عصبانیت
سخن گفتن آشفه و سریع
گشاد شدن مردمک چشم
گیجی,توهم و هذیان
تحریک پذیری ,اضطراب و سوءظن
تغییر دمای بدن ,ضربان قلب و فشار خون
استفراغ یا حالت تهوع همراه با کاهش وزن
نادرست عمل کردن در قضاوت
احتقان بینی و آسیب به مخاط آن(در صورت استعمال مواد از بینی)
زخم های دهانی,بیماری های لثه و پوسیدگی دندان در صورت استمال دود از دهان (که به اصطلاح دهان مِت نامیده میشود)
بیخوابی
افسردگی در صورت از بین رفتن اثر دارو

۴-دارو های جمعی یا گروهی که در کلوبها و میهمانیها استفاده میشود.(تصویر شماره یک)مانندecstasy که لذت آور است molly, یا ,MDMAگاماهیدروبوتیریک اسید(GHB),فلونیترازپام (rohypnol یا roofie برند این دارو در خارج از آمریکا)و کتامین.گرچه تمامی این دارو ها در یک دسته طبقه بندی نمیشوند اما همگی خطرات مشابهی ایجاد میکنند (مانند خطرات طولانی مدت).

با توجه به اینکه GHB و فلونیترازپام باعث شل شدن عضلات و از دست دادن حافظه شود استفاده از آنها با مواردی نظیر سوءرفتار یا تجاوز جنسی مرتبط است.نشانه های مصرف این دارو ها میتوانند شامل موارد زیر باشد:

توهم
سوءظن
گشادی مردمک
لرزش غیرارادی
عرق سرد
تغییر در رفتار
گرفتگی عضلات و دندان قروچه کردن
شل شدن عضلات و عدم هماهنگی حرکات
از بین رفتن خط قرمزها
قوی تر شدن حس بینایی و شنوایی و چشایی
تضعیف قوه قضاوت
اختلالات حافظه و فراموشی
کاهش هشیاری
افزایش یا کاهش ضربان قلب و فشار خون.

۵-مواد توهم زا :این مواد بسته به نوع آنها میتوانند علایم متفاوتی در فرد ایجاد نمایند.شایع ترین مواد توهم زا عبارتند از :lysergic acid diethylamide(LSD) و phencyclidine(PCP). نشانه های ناشی از مصرف LSD :

توهمات و اختلال در درک واقعیت مانند درک نادرست حواس پنجگانه مثل اینکه بگوید رنگها را میشنوم
رفتارهای نسنجیده و از روی هوس
تغییر سریع نوع احساسات مثلا در یک لحظه از حالت خوشحال به حالت غمگین تبدیل شود
تغییرات پایدار در ادراک فرد
فشار خون بالا و ضربان قلب تند
لرزش
تجربه ذهنی اتفاقاتی که در گذشته رخ داده بودند.

نشانه های مصرف PCPها :

احساس رها شدن از قید جسم و نیز محیط اطراف
توهمات
عدم هماهنگی حرکات
رفتارهای پرخاشگرانه
حرکت غیرارادی چشمها
فقدان حس درد
افزایش ضربان قب و فشار خون
اختلال در حافظه و عمل فکر کردن و سخن گفتن
اختلال در قوه قضاوت فرد
عدم تحمل سر و صدای بلند
تشنج یا کما در برخی موارد

۶-مواد استنشاقی(مربوط به بو کشیدن):که علایم آن بسته به نوع ماده متفاوت است.برخی از این مواد عبارتند از:چسب،تینر های مورد استفاده در نقاشی،غلط گیر،مایع موجود در ماژیک،گازولین،پاک کننده ها و ضایعات خانگی معلق در هوا با توجه به ماهیت سمی این مواد استفاده از آنها میتواند باعث آسیب مغزی یا مرگ ناگهانی شود.

علایم مصرف این ماده عبارتند از:

تصرف یک ماده استنشاقی بدون هیچ دلیل منطقی
سرخوشی و سرمستی مختصر
کاهش خط قرمزهای فرد
تمایل به جنگ و دعوا
گیجی
استفراغ یا حالت تهوع
حرکات غیرارادی چشمها
ایجاد حالت مستی همراه با صحبتهای مبهم و کندی حرکات و هماهنگی ضعیف
ضربان قلب نامنظم
لرزش
بو کردن مواد استنشاقی برای استفاده از بویی که هنوز در ذرات آن باقی مانده است
خارش و قرمزی اطراف دهان و بینی

۷-مخدر های ضد درد یا مسکن ها(opiods) : opiod ها یا تریاک مواد مخدری هستند که تسکین دهنده درد بوده از گیاهی به نام تریاک تهیه میشوند و یا به طور مصنوعی تولید میشوند.و شامل هرویین ,مورفین ,کودیین,متادون و اکسی کودون میباشند.در ایالات متحده شرایطی را که میزان تریاک تجویز شده برای مقاصد درمانی به حد خطر برسد و فرد به ماده مصرفی اعتیاد پیدا کند اپیدمی اوپیویید نامیده میشود.افرادیکه این مواد را به مدت طولانی استفاده میکنند به نسخه پزشک برای تجویز یک داروی جانشین نیاز خواهند داشت.

علایم مصرف مسکن ها و وابستگی به آنها :

کاهش درد
آشفتگی,خواب آلودگی یا تسکین و آرامش
صحبت مبهم
اختلالات توجهی و حافظه
کوچک شدن مردمک
هشیار نبودن نسبت به اطرافیان
عدم هماهنگی حرکات
افسردگی
گیجی
یبوست
آبریزش بینی یا زخمهای بینی(در صورت استعمال از طریق بینی)
مشخص بودن محل تزریق سوزن(در صورت استفاده تزریقی)

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر مصرف شما از کنترلتان خارج است یا باعث مشکلاتی شده است باید کمک بگیرید.با پزشک خود در مورد مراجعه به یک متخصص بیماریهای روان مثلا روانشناس اعتیاد یا مشاور بیماریهای دارویی و الکلی یا متخصص درمان اعتیاد مشورت کنید و بدانید هرچه سریعتر اقدام کنید احتمال بهبودی شما بیشتر خواهد بود.در صورتیکه علایم زیر را داشتید به پزشک مراجعه کنید : اگر نمیتوانید مصرف دارو را متوقف کنید-اگر با وجود آگاهی از آسیبهای آن همچنان به مصرف ادامه میدهید.-اگر استفاده از مواد باعث رفتارهای ناسالمی نظیر استفاده از سرنگ مشترک یا رابطه جنسی محافظت نشده در شما شده است-اگر تصور میکنید در صورت ترک مصرف مواد دچار اختلالات ناشی از عدم مصرف خواهید شد….اگر آمادگی مراجعه به پزشک را ندارید خطوط تلفنی خاصی وجود دارند که به شما برای دانستن بیشتر در مورد درمان اعتیاد کمک خواهند کرد و میتوانید شماره آنها را از اینترنت یا دفترچه های تلفن بیابید.

چه زمانی باید به دنبال کمک اورژانسی بود؟

در صورتیکه خودتان یا کسی که مطمئن هستید مواد مصرف کرده است علایم زیر را داشته باشد :مصرف بیش از حد (اور دوز)-تغییراتی در میزان هوشیاری-سخت و مشکل نفس کشیدن-تشنج کردن-داشتن علائم احتمالی حمله قلبی مانند درد یا فشار در قفسه سینه –داشتن هرگونه عکس العمل زجرآور (فیزیکی یا روانی)نسبت به مصرف مواد.

انجام یک مداخله

افراد معتاد غالبا این مسئله را که مصرف آنها یک مشکل و معضل مهم است انکار میکنند و تمایلی به درمان آن ندارند.مداخله درحقیقت درمانیست که با عشق و انگیزه همراه بوده و یک فرصت سازماندهی شده برای ایجاد تغییر قبل از بدتر شدن شرایط است و میتواند فرد معتاد را به گرفتن درمان مشتاق نماید.

مداخله باید به طور دقیق برنامه ریزی شده باشد و میتواند توسط خانواده و دوستان و با مشورت پزشک یا متخصص و مشاور انجام گیرد و یا توسط یک متخصص هدایت گردد.افراد دخیل در آن میتواند شامل خانواده .دوستان.همکاران و روحانیون و یا هر فرد دیگری باشد که (سلامتی)فرد معتاد برایش اهمیت دارد.در طول انجام مداخله همه این افراد کنار هم جمع میشوند تا یک ارتباط مستقیم و قلبی داشته باشند و سپس از فرد معتاد میخواهند تا درمان را دریافت نماید.

چگونه سوء مصرف مواد در اعضای خانواده را تشخیص دهیم؟