بیماری تنگی شریان کاروتید

بیماری شریان کاروتید چیست؟

بیماری شریان کاروتید شرایطی است که می تواند خطر ابتلا به سکته مغزی فرد را افزایش دهد. این بیماری معمولاً علائمی ایجاد نمی کند. این بیماری زمانی اتفاق می افتد که رسوبات چربی ، که پلاک نامیده میشوند ، در عروق خونی ای به نام “شریان کاروتید” تجمع پیدا میکنند. اینها ۲ رگ اصلی ای هستند که خون را به مغز می رسانند. هنگامی که پلاک در این شریان ها شکل می گیرد ، می تواند باعث تنگی آنها شود.

علائم بیماری شریان کاروتید چیست؟ 

بیماری شریان کاروتید می تواند باعث سکته مغزی و TIA شود ، اگرچه همیشه باعث ایجاد علائم نمی شود:

• سکته مغزی : سکته مغزی زمانی است که یک بخشی از مغز به دلیل مشکل در جریان خون آسیب دیده است. بیماری شریان کاروتید می تواند منجر به سکته مغزی شود ، زیرا در این حالت امکان تشکیل لخته های خون در شریان تنگ شده وجود دارد. سپس لخته ها و مواد دیگر حاصل از پلاک چربی می توانند به مغز رفته و شریان های کوچکتر را مسدود کنند.

برخی از افراد از سکته مغزی بدون تأثیرات ماندگار یا با مشکلات جزئی بهبود می یابند. اما بسیاری از افراد بعد از سکته مغزی دچار مشکلات جدی می شوند. پس از سکته مغزی ، برخی از افراد:

• قادر به سخن گفتن نیستند
• یک طرف بدن آنها فلج می شود
• قادر به پوشیدن ، تغذیه و مراقبت از خود نیستند.

• حمله گذرای کاهش خون رسانی مغز : عبارتTIA  ، مخفف “حمله ایسکمیک گذرا” است. TIA در واقع سکته مغزی است که مدت زمان کمی طول می کشد اما باعث آسیب مغزی نمی شود. TIA هنگامی اتفاق می افتد که یک رگ خونی در مغز مختصرا گرفتگی پیدا کرده و دوباره باز میشود. افرادی که مبتلا به TIA هستند ، می توانند علائم سکته مغزی را نشان دهند ، اما این علائم در مدت زمان کوتاهی از بین می روند. افرادی که مبتلا به حمله گذرا شده اند، در معرض خطر سکته مغزی کامل هستند.

آیا آزمایشی برای تشخیص بیماری شریان کاروتید وجود دارد؟

بله. پزشکان می توانند با یک دستگاه گوشی پزشکی به هر یک از شریانهای کاروتید گوش دهند. آنها این کار را انجام می دهند تا صدای خاصی که در هنگام مسدود شدن شریان بوجود می آید را بشنوند.  همچنین می توانند برای اطمینان بیشتر از یکی از آزمایش های زیر که اطلاعات بیشتری از شریان ها به ما میدهند ، استفاده کنند:

• سونوگرافی کاروتید : این تست از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر استفاده میکند.
• آنژیوگرافی با ام آر آی ( (MRA: این تست از آهنربا برای ایجاد تصاویر بهره میگیرد و به همان روشی که تست های MRI کار می کنند ، کار می کند. قبل از انجامMRA  ، به بیشتر افراد یک نوع ماده رنگی تزریق می کنند که باعث می شود شریان ها به وضوح بیشتری دیده شوند.
• آنژیوگرافی با سی تی (CTA)  : این تست از یک نوع خاصی از اشعه ایکس به نام سی تی اسکن استفاده میکند. در این نوع تست نیز قبل از انجام اسکن ، برای دیده شدن بهتر شریانها ، از ماده رنگی ای برای تزریق به افراد استفاده میشود.

آزمایش دیگری نیز وجود دارد که پزشکان گاهی از آن استفاده می کنند ، بنام “آنژیوگرام مغزی” .  اما این مورد معمولاً الزامی نیست.

بیماری شریان کاروتید چگونه درمان می شود؟ 

معالجه بیماری شریان کاروتید بیشتر بر جلوگیری از سکته مغزی تمرکز دارد. درمان ها شامل موارد زیر است:

• تغییر در شیوه زندگی : شما می توانید خطر ابتلا به سکته مغزی را با برخی کارها کاهش دهید:
  • ترک سیگار اگر سیگاری هستید
  • افزایش فعالیت فیزیکی
  • کاهش وزن اگر اضافه وزن دارید
  • خوردن یک رژیم غذایی با چربی و کلسترول کم و غنی از میوه ، سبزیجات و لبنیات کم چرب
• داروها : افراد مختلف برای کاهش احتمال سکته مغزی به داروهای مختلفی احتیاج دارند. به طور کلی داروهای مفید برای جلوگیری از سکته مغزی عبارتند از:
  • داروهایی برای کاهش فشار خون
  • داروهایی موسوم به” استاتین” که کلسترول را کاهش می دهند
  • داروهایی برای جلوگیری از لخته شدن خون مانند “آسپیرین”
• جراحی : پزشکان می توانند عمل جراحی را برای از بین بردن پلاک از شریان های کاروتید انجام دهند.به این روش ” اندآرترکتومی کاروتید ” گفته می شود. این روش درمانی ، برای افرادی که دچار TIA یا سکته مغزی ناشی از پلاک در یکی از شریان های کاروتید خود شده اند ، مناسب است.
• استنت گذاری کاروتید : روشی است که در آن پزشکان یک لوله کوچک فلزی به نام “استنت” را به داخل شریان کاروتید وارد میکنند.این استنت برای باز کردن شریان های باریک و تنگ شده طراحی شده است. به نظر می رسد این درمان نسبت به روش جراحی برای افراد ۷۰ ساله یا بالاتر خطرناک تر است.

کدام روش درمانی برای من مناسب است؟ 

درمان مناسب برای شما به این بستگی دارد که:

• آیا قبلاً دچار سکته مغزی یا TIA ناشی از بیماری شریان کاروتید شده اید؟
• چه مقدار از شریان کاروتید شما توسط پلاک مسدود شده است؟
• چند ساله هستید؟
• مرد هستید یا زن؟
• آیا علاوه بر بیماری شریان کاروتید ، مشکلات سلامتی دیگری نیز دارید؟

اگر پزشک شما جراحی یا استنت را پیشنهاد کرده است ، این سؤالات را از خود و پزشکتان بپرسید:

• شانس این که در ۵ سال آینده به یک سکته مغزی مبتلا شوم ، درصورتی که این روش را امتحان نکنم ، چقدر است؟
• این روش چقدر خطر ابتلا به یک سکته مغزی را در ۵ سال آینده کاهش می دهد؟
• خطرات ناشی از این روش چیست؟
• آیا پزشک معالج تجربه کافی ای دارد؟

استاد ناظر: دکتر واشقانی فراهانی

مجله علمی-ترویجی سرای سلامت©۲۰۱۷