اسما مفهومیعلل و عوامل مستعد کننده اعتیاد و راه پیشگیری از سوء مصرف مواد در کودکان و نوجوانان
مانند بسیاری از بیماریهای روانی دیگر عوامل متعددی در ایجاد اعتیاد موثرند که برخی از آنها عبارتند از :
۱)محیط :عوامل محیطی نظیر باورهای خانوادگی و میزان ارتباط با گروه همسالان که فرد را به مصرف مواد تشویق میکنند از دلایل اولیه اعتیاد به مواد مخدر است
۲)عوامل ژنتیکی : وقتی فرد شروع به مصرف مخدر میکند یکی از عواملی که میتواند تبدیل این حالت به اعتیاد را تسریع کرده و یا مانع آن شود عوامل ارثی است
تغییرات مغزی
اعتیاد فیزیکی زمانی رخ میدهد که مصرف مواد شیوه ای که را که مغز و ذهن فرد از آن طریق به لذت میرسد تغییر میدهد.داروهایی که فرد معتاد مصرف میکند تغییرات فیزیکی در سلولهای مغزی ایجاد مینماید.سلولهای مغزی از طریق تولید انتقال دهنده های عصبی با یکدیگر ارتباط برقرار میکنند و این داروها میتوانند انتقال دهنده های عصبی را تحت تاثیر قرار داده در نتیجه اثرات طولانی تری در مغز حتی پس از قطع مصرف ایجاد میکنند.
فاکتورهای مستعدکننده اعتیاد کدامند؟
افراد از هر جنس، سن و شرایط اقتصادی میتوانند به یک ماده اعتیاد پیدا کنند. عوامل خاصی ممکن است احتمال و سرعت ابتلا به اعتیاد را افزایش دهند که عبارتند از:
- سابقه اعتیاد در خانواده : اعتیاد در برخی خانواده ها شایع تر است و احتمالا استعداد یک ژن خاص برای ابتلا به آن را نشان میدهد. اگر یکی از خویشاوندان خونی شما مثلا والدین یا خواهر و برادرتان معتاد است,شما ریسک بیشتری برای رفتن به سمت اعتیاد خواهید داشت.
- اختلالات روحی روانی : اگر مشکلی نظیر افسردگی یا اختلال توجه و بیش فعالی یا اضطراب پس از حادثه داشته باشید ,به احتمال بیشتری دچار اعتیاد خواهید شد.مصرف مواد مخدر میتواند به راهی برای تحمل احساسات دردناک نظیر استرس و افسردگی و تنهایی تبدیل شود اما در حقیقت میتواند چنین مواردی را بدتر نماید.
- فشار همسالان :یک عامل پرقدرت به ویژه برای افراد جوان است که باعث آغاز مصرف مواد میگردد.
- مقید نبودن به خانواده : شرایط سخت خانوادگی یا نبود ارتباط مناسب بین والدین یا فرزندان خانواده درست مانند نبود نظارت والدین شانس فرد را برای اعتیاد افزایش میدهد.
- مصرف زودهنگام در سنین پایین تر میتواند تغییراتی در تکامل مغز پدید آورده احتمال معتاد شدن فرد را بالا ببرد.
- مصرف داروهایی که به شدت اعتیاد آورند مانند تحریک کننده ها،کوکایین و مسکن ها.همچنین استعمال دود یا تزریق مواد احتمال اعتیاد را بالا میبرند و نیز استفاده از داروهایی که میزان اعتیادآوری پایین تری دارند میتواند مقدمه ای برای رفتن به سمت اعتیاد باشد.
عوارض سوء مصرف مواد چه میتواند باشد؟
مصرف مخدر ها میتواند عوارض آسیب زای کوتاه مدت و طولانی مدتی را ایجاد کند.استفاده از برخی دارو ها به ویژه وقتی در دوز بالا یا در ترکیب با دارو های دیگر میتواند خطرآفرین باشد.به عنوان مثال :-متامفتانین ها و مخدر ها و کوکایین ها به شدت اعتیادآورند و عوارض کوتاه مدت و بلندمدتی مانند رفتار دیوانه وار . تشنج و مرگ در اثر مصرف بیش از حد ایجاد میکنند.
- GHB و فلونیترازپام میتوانند باعث گیجی یا فراموشی شوند و به نام داروهایی برای تجاوز جنسی نامیده میشوند که توان مقابله در برابر تماس جنسی ناخواسته را کاهش میدهند و در صورت مصرف در دوز های بالا میتوانند باعث تشنج و کما و مرگ شوند.خطر این داروها وقتی افزایش می یابد که همراه با الکل استفاده شوند.
- ectasy و molly میتوانندباعث از دست رفتن آب و الکترولیتهای بدن و نیز تشنج شوند.molly در دراز مدت باعث آسیب به مغز میشود.
- یکی از خطرهایی که در مورد داروهای جمعی (club drugs)مطرح است این است که این داروها که به صورت کپسول یا مایع یا پودر در خیابان به فروش میرسند ممکن است حاوی مواد نامعلوم و خطرناکی باشند مانند مواد غیرمجاز صنعتی یا مواد دارویی.
به علت ماهیت سمی مواد استنشاقی مصرف آنها میتواند درجات متفاوتی از آسیب مغزی را ایجاد کند.
وابستگی به مواد میتواند عوارض خطرناکی داشته باشد که اهم آنها عبارتند از:
- ابتلا به بیماریهای واگیر مانند HIV به علت رابطه محافظت نشده و یا سرنگ مشترک
- ایجاد مشکلات جسمی و روانی بسته به نوع دارو و ماده مصرفی
- تصادف به علت رانندگی در زمانی که تحت تاثیر مواد مخدر هستند
- اقدام به خودکشی
- مشکلات خانوادگی به علت تغییرات رفتاری و زندانی شدن فرد معتاد
- مشکلات کاری :مصرف مواد میتواند باعث کم کاری در محل کار یا حضورنداشتن در محل کار یا باعث اخراج از کار میشود
- مشکلات درسی: مصرف مواد باعث از دست رفتن انگیزه برای فارغ التحصیل شدن از مدرسه و دانشگاه میشود
- مشکلات قانونی که به علت خرید و فروش مواد مخدر و همراه داشتن آنها و یا دزدی برای تامین هزینه اعتیاد و رانندگی در زمانیکه تحت تاثیر مواد هستند یا به علت حبس کردن کودکان توسط آنها
- مشکلات مالی : صرف هزینه برای تامین مواد مخدر باعث میشود فرد با مشکلا مالی نظیر بدهی و یا رفتارهای غیرقانونی برای به دست آوردن بودجه روبرو شود.
پیشگیری
بهترین راه پیشگیری از اعتیاد این است که هرگز به سمت مصرف مواد نروید و اگر پزشک برای شما دارویی اعتیادآور تجویز کرد هنگام مصرف آن دقت کنید و طبق نسخه پزشک عمل نمایید. پزشک شما چنین داروهایی را در یک دوز سالم و مدت اندک و بی خطر تجویز خواهد کرد اگر فکر میکنید بشتر از میزان تعیین شده به آن دارو نیاز دارید باید با پزشک موردنظر مشورت کنید.
برای پیشگیری از سوءمصرف مواد در کودکان و نوجوانان چه باید کرد؟
- با فرزندان خود درباره اعتیاد و سوءمصرف مواد حرف بزنید
- شنونده خوبی باشید : وقتی فرزندانتان در مورد فشار همسالان خود در مصرف مواد مخدر سخن میگویند به آنها گوش کنید و از آنها حمایت نمایید
- الگوی خوبی برای آنها باشید : الکل یا مواد مخدر مصرف نکنید زیرا فرزندانی که والدینشان مصرف کننده اند احتمال بیشتری برای سوءمصرف مواد دارند.
- ارتباط خود را با فرزندانتان قوی کنید
چگونه از عود و بازگشت اعتیاد جلوگیری کنیم؟
در صورتیکه شما در گذشته به مصرف مواد معتاد بوده اید احتمال بازگشت رفتار های مربوط به اعتیاد در شما وجود دارد.وقتی شما شروع به مصرف مواد مخدر میکنید ممکن است که کنترلتان را بر عدم مصرف مواد از دست داده به سمت اعتیاد کشیده شوید حتی اگر تحت درمان باشید ویا مدتها قبل اعتیاد خود را ترک کرده باشید.حال چه باید کرد؟
- طبق برنامه درمانی خود پیش بروید : شاید اینطور به نظر برسد که پس از بهبودی لازم نیست دیگر درمان خود را ادامه دهید.اما در صورت ادامه دادن مراجعه به پزشک یا مشاور یا شرکت در گروه های حمایتی (که افرادی که قبلا معتاد بوده اند ولی الان ترک کرده اند در آن شرکت میکنند)یا ادامه درمان احتمال عود اعتیاد را بسیار پایین می آورد
- از حضور در شرایط پرخطر اجتناب کنید : به محلی که در آن مواد مصرف میکردید بازنگردید و با دوستان آن دوران خود معاشرت نکنید.
- در صورت مصرف مجدد مواد مخدر سریعا از کسی کمک بگیرید مثلا به پزشک معالج خود یا مشاورتان مراجعه کنید یا با هر کس دیگری که بتواند به شما کمک کندمشورت کنید.
دکتر محمد محمدی
طه فتح اللهی
سیدمهدی زارع زاده
دکتر فرزاد مسعودکبیر
دکتر حدیث میرزائی گودرزی
حمیده عظیمی
دکتر اشرف
احسان شاپورگان
فربد زاهدی تجریشی
دکتر محمد بشیر رحمانی
دکتر ابوالحسنی
پریسا فیروزبخش
اضافه کردن نظر