سیگار الکترونیک، ویپ و ادعاهای تبلیغاتی

• سیگارهای الکترونیک:

معمولا شکل ظاهری شبیه سیگار دارند. حاوی مایعی (e-liquid) فاقد تنباکو و معمولا دارای نیکوتین هستند که با بخار این مایع، چیزی شبیه دود سیگار ایجاد کرده و فرد آن را استنشاق می کند. معرفی اولین سیگارهای الکترونیک در مقیاس وسیع به بازار به سال ۲۰۰۳ میلادی بر می گردد.

• ویپ:

امروزه بیشتر ویپ را در دست افراد می بینید. این وسیله، ابزار ارتقایافته سیگار الکترونیک است که قابلیت شارژ دوباره مایع و اجزای آن وجود دارد. مایع آن به نام ایجوس e-juice یا سالت نیکوتین nicotine salt در بازار با تنوع زیاد از نظر حجم، میزان نیکوتین و اسانس آن وجود دارد. دستگاه ویپ تحت عنوان پاد pod یا ماد mod شناخته می شود. دستگاه های ماد معمولا از پیچیدگی بیشتر برخوردار هستند. بعضا از نام سیگار الکترونیک برای اشاره به این محصولات نیز استفاده می شود.

• محصولات گرم کننده تنباکو HTP:

محصول شایعی که در ایران عرضه می شود با نام آیکاس IQOS شناخته می شود. محصولات گرم کننده تنباکو اولین بار در سال ۲۰۱۴ میلادی در دنیا معرفی شد.

• قلیان الکترونیک:

نسل جدید ویپ ها که شکل آن شبیه قلیان است ولی برای ایجاد حرارت از ذغال استفاده نمی شود. مانند ویپ، باتری مخصوص به خود را دارد و قابلیت حمل آن نیز از قلیان های معمولی آسان تر است.

کارخانه های تولید کننده محصولات جدید دخانی، دو ادعا برای تبلیغ و بازاریابی محصولات خود مطرح می کنند. یکی جایگزینی این محصولات به جای سیگارهای معمول برای کمک به ترک دخانیات در افراد سیگاری و ادعای دوم کمک به کاهش آسیب دخانیات در افراد مصرف کننده.

بر اساس مجموع شواهد علمی منتشر شده تا این تاریخ (ماه آوریل سال ۲۰۲۴ میلادی)، سازمان های بهداشتی و سلامتی معتبر مثل سازمان جهانی بهداشت WHO و سازمان غذا و دارو ایالات متحده FDA هیچکدام محصولات جدید دخانی را به عنوان راهکاری برای ترک سیگار و قلیان معرفی نکرده اند. با وجود درمان های دارویی و رفتاری موثر در ترک سیگار که دارای پشتوانه علمی خوبی هستند، تبلیغ استفاده از محصولات جدید دخانی بدین منظور، نوعی برخورد غیرعلمی و فریبکارانه را نشان می دهد. هنوز بسیاری از افراد نمی دانند که برای ترک سیگار و قلیان، داروهایی وجود دارد که میل فرد به دخانیات را به شدت کاهش می دهند.

ادعای کاهش آسیب به دنبال حذف سیگارهای معمولی و جایگزین نمودن محصولات جدید دخانی، ادعایی پرچالش است. برخی از مطالعات کمتر بودن مواد سرطان زا و آسیب رسان را در محصولات جدید دخانی تایید می کنند؛ ولی از سوی دیگر مطالعاتی ضررهای دیگری برای این محصولات گزارش کرده اند. در بررسی های طولانی مدت از مصرف کنندگان محصولات جدید دخانی مشخص شده است که بسیاری از آنها به مصرف کننده دوگانه (گاهی اوقات سیگار معمولی و گاهی اوقات محصول جدید دخانی) تبدیل می شوند. در این زمینه نیز دستورالعمل سازمان های معتبر، پرهیز از شروع محصولات جدید دخانی در نوجوانان و جوانان و مشورت با پزشکان و متخصصین برای مصرف کنندگان فعلی می باشد. به یاد داشته باشیم که ابتکار تولید و تبلیغ محصولات جدید دخانی نیز توسط صنعت ثروتمند و قدرتمند دخانیات انجام شده و در حال انجام است.

کلینیک نیکوتین (ترک سیگار) مرکز قلب تهران، آماده پذیرش افراد مصرف کننده سیگار و قلیان جهت کمک به ترک آن با روش علمی دارودرمانی و رفتاردرمانی می باشد.

دکتر محمد محمدی 

متخصص پزشکی اجتماعی و طب پیشگیری

مجله علمی-ترویجی سرای سلامت©۲۰۱۷