حامد جاویدپورسندروم استرس پس از ضایعه یا حوادث ناگوار (PTSD)
“PTSD یا سندروم استرس پس از ضایعه یا حوادث ناگوار” اختلالی ذهنی-شناختی است که پس از یک واقعه ناگوار ممکن است در فردی که شاهد واقعه بوده و یا فردی که آن را تجربه کرده است، رخ دهد.
تقریبا همه افراد پس از تجربیات ناگوار خود مدتی- حداکثر چند روز- رفتار های خاصی را بروز می دهند که با مراقبت و سیر طبیعی این روند ، بهبود می یابد؛ اما PTSD حالتی از اختلالات است که این علائم ماه ها و حتی سال ها طول می کشد. با درمان مناسب می توان به خوبی از عهده این اختلال برآمد.
نشانه ها:
نشانه های PTSD می تواند یک ماه تا حتی بعد از یک سال از واقعه ناگوار ذکر شده رخ دهند. این نشانه ها می توانند اختلالات زیادی را در موقعیت شغلی و اجتماعی و ارتباطات ایجاد کنند؛ تا جایی که حتی باعث اختلال در زندگی روزمره شوند.این نشانه ها را می توان در چهار گروه بررسی کرد: حافظه غیرارادی، اجتناب، تغییرات منفی در حالات و افکار، تغییر در حالات احساسی و فیزیکی
حافظه غیر ارادی
شامل اختلالات:
- یادآوری غیر ارادی خاطرات ناگوار در شرایط غیر معمول
- باور به این که حادثه ناگوار دوباره رخ خواهد داد.
- کابوس های شبانه مربوط به حادثه ناگوار
- واکنش شدید احساسی و فیزیکی به هر واقعه ای که فرد را یاد آن حادثه می اندازد.
اجتناب
- اجتناب از حرف زدن و فکر کردن به حادثه ناگوار
- اجتناب از اماکن و افراد و رفتار هایی که حادثه را به فرد یادآوری می کنند.
تغییر در حالات احساسی و فیزیکی
نام دیگر آنها تغییرات هیجانی است:
- به راحتی دچار ترس و وحشت می شوند
- همیشه آماده مبارزه با خطرات احتمالی هستند
- اختلالات خواب
- اختلالات تمرکز
- رفتار های پرخاش جویانه
- احساس شرم و خجالت در موقعیت های مختلف
در کودکان زیر ۶ سال می توان نشانه های زیر را هم مشاهده کرد
- رویا های ترسناک درباره حادثه یا جوانب آن
- حادثه ترسناک یا برخی جنبه های آن را به عنوان قانونی حاکم بر بازی های خود می بینند.
تغییرات منفی در حالات و افکار
- افکار منفی در باره خود و دیگران و جهان پیرامون
- بی انگیزه بودن در باره آینده
- مشکلات حافظه به خصوص در باره یادآوری لحظات مورد اهمیت برای درمانِ حادثه رخ داده
- مشکل در نگهداری روابط نزدیک شخص
- احساس پس زده شدن از جانب خانواده و دوستان
- عدم احساس لذت از فعالیت هایی که قبلا از آنها لذت می بردید
- احساس نا امیدی شدید
شدت علائم
علایم PTSD می توانند از حالت خفیف تا خیلی شدید متغیر باشند. حتی این علایم می توانند فقط مواقعی بروز یابند که موقعیتی حادثه تحریک کننده را یادآوری کند. مثلا شنیدن صدای ترمز، ماشین برای تصادفات رانندگی یا شنیدن اخبار، سواستفاده های جنسی برای تجربیات منفی خود فرد.
بهترین زمان مراجعه به پزشک
اگر علائم بعد حادثه بیش از یک ماه طول کشید (شامل عواطف و احساسات منفی) ، اگر علائم به حدی بود که مانع از بازگشت به زندگی عادی قبل از حادثه شد ،به پزشک خانواده یا یک متخصص روانپزشک یا روانشناس مراجع کنید.
دلایل!
هنوز دلیل مشخصی برای این که چرا بعضی از افراد دچار سندروم پس از وقوع حادثه می شوند یافته نشده است.
به نظر متخصصین احتمالاً دلیل این اختلال ترکیبی از عوامل زیر می تواند باشد:
- تجربه های استرس زا شامل موقعیت های استرس زای شدید و متوالی در طول زندگی
- سابقه وراثتی بیماری های روان؛ مانند سابقه افسردگی خانوادگی
- ویژگی های ارثی شخصیتی
- مقدار هورمون ها و مواد شیمیایی موجود در بدن
ریسک فاکتور ها:
PTSD می تواند در تمامی سنین رخ دهد. ولی اندیکاسیون هایی وجود دارند که دارندگان آن ویژگی ها احتمال درگیر شدن برای PTSD برایشان بالاتر میرود؛ نظیر:
- سابقه ترومای روحی یا جسمی طولانی مدت
- تجربه تروما های زودرس در زندگی مانند سواستفاده در خردسالی
- داشتن شغل هایی با احتمال مواجهه زیاد با عومل استرس زا مانند مشاغل نظامی
- داشتن مشکلات دیگر روان شناختی مانند استرس شدید و افسردگی
- سوء مصرف مواد مانند اعتیاد به بعضی دارو ها یا نوشیدنی ها(مانند نوشیدنی ها الکلی)
- عدم وجود حمایت عاطفی از طرف خانواده و دوستان
- سابقه وجود اختلالات مشابه در خانواده
- …
وقایعی که اغلب باعث شروع PTSD می شوند:
- سو استفاده فیزیکی در کودکی
- خشونت های جنسی
- خشونت های فیزیکی
- تهدید شدن به وسیله اسلحه
- تصادفات رانندگی
اتفاقات بسیار دیگری از قبیل سقوط هواپیما، دزدی، حوادث طبیعی مانند زلزله و سیل، شکنجه، تشخیص بیماری های تهدید کننده زندگی(مانند سرطان ها،ایدز،بیماری های شدید در مراحل نهایی و…)، حملات تروریستی و… هم می توانند باعث بروز PTSD شوند.
اختلالات جانبی
سندروم اختلالات پس از وقوع حادثه یا PTSD جنبه های مختلفی از زندگی فرد را در گیر می کند و می تواند روی روابط فرد با دیگران، زندگی شغلی و لذت بردن از امور روزمره زندگی تاثیر بگذارد؛ علاوه بر این ها می تواند باعث اختلالات زیر نیز شود:
- افسردگی و اختلالات استرسی
- اعتیاد به دارو ها و مواد مخدر
- اختلالات تغذیه ای
- افکار خودکشی
پیشگیری
بسیاری از افراد پس از وقوع یک حادثه ناگوار برایشان در ابتدا علائمی مشابه آنچه برای PTSD ذکر شد را بروز می دهند. اگرچه این علائم در بسیاری از مردم با گذشت مدت زمان اندکی کمتر و کمتر می شود ولی یک حمایت عاطفی از طرف دوستان و خانواده برای فرد، می تواند از بروز PTSD جلوگیری کند. برای این امر می توان بعد از بروز علائم از کمک روان شناسان یا روانپزشکان استفاده کرد.
همچنین روی آوردن به معنویات می تواند نقش به سزایی در جلوگیری از بروز PTSD داشته باشد.
استاد ناظر:
دکتر واشقانی فراهانی
الهه مفتاح
کیارش توکلی
الهه عباس زاده
دکتر محمدحسین مرادی
دکتر پریسا فیروزبخش
اضافه کردن نظر