ارتباط بیماری لثه و سلامت قلب و عروق

در سال‌های اخیر، پژوهش‌های بسیاری به بررسی ارتباط بیماری لثه با سلامت قلب و عروق پرداخته‌اند. بیماری لثه یکی از شایع‌ترین مشکلات دهانی است که در صورت درمان‌ نشدن، می‌تواند موجب التهاب مزمن در بافت لثه شود. این التهاب نه‌ تنها به بافت‌های دهان آسیب می‌زند، بلکه با ایجاد واکنش‌های التهابی سیستمیک بر عملکرد سیستم قلبی‌ عروقی نیز تأثیر می‌گذارد. باکتری‌های ناشی از عفونت‌های لثه می‌توانند وارد جریان خون شوند و با تحریک سیستم ایمنی، خطر بروز فشار خون بالا، آریتمی قلبی و تنگی عروق کرونر را افزایش دهند. افزون بر این، شواهد نشان می‌دهد که بین بیماری لثه، دیابت نوع ۲ و چربی خون بالا ارتباطی دوسویه وجود دارد؛ به‌ طوری‌ که التهاب لثه، کنترل قند و چربی خون را دشوارتر می‌کند.

هرچند هنوز مطالعات قطعی درباره تأثیر مستقیم درمان بیماری لثه بر کاهش خطر سکته یا حمله قلبی وجود ندارد، اما تحقیقات انجام‌ شده در کشورهای تایوان و کره نشان داده‌اند که رعایت منظم بهداشت دهان، مانند مسواک زدن روزانه و جرم‌گیری دوره‌ای، می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش دهد.

نگاه علمی نوین به ارتباط بیماری لثه و سلامت قلب

در سال‌های اخیر، مرز میان دندان‌پزشکی و پزشکی بیش‌ از پیش کمرنگ شده است. پژوهش‌های جدید نشان داده‌اند که بین بیماری لثه و بیماری‌های قلبی و عروقی ارتباط قابل‌توجهی وجود دارد. مرور جامعی که توسط دکتر هاپکینز و همکارانش در مجله آمریکایی پزشکی منتشر شده، این ارتباط را بررسی کرده و پیامدهای آن را در زمینه‌های پیشگیری، درمان و آموزش سلامت عمومی توضیح داده است.

بیماری لثه؛ فقط یک مشکل دهانی نیست

بیماری لثه (پریودنتیت) نوعی التهاب مزمن است که در اثر عفونت باکتریایی در بافت لثه ایجاد می‌شود و به‌ تدریج موجب تخریب استخوان و بافت‌های نگهدارنده دندان می‌گردد. این بیماری یکی از شایع‌ترین مشکلات دهانی است که حدود نیمی از بزرگسالان در آمریکا به نوعی به آن مبتلا هستند.
نکته مهم این است که التهاب مزمن ناشی از این بیماری تنها به محیط دهان محدود نمی‌شود. شواهد علمی نشان می‌دهد که این التهاب می‌تواند سایر اندام‌های بدن را تحت تأثیر قرار دهد و در بروز بیماری‌های قلبی و عروقی نقش داشته باشد. برخی باکتری‌های دهانی مانند استرپتوکوک موتانس و استرپتوکوک سانگوئیس می‌توانند وارد جریان خون شوند. این باکتری‌ها با ایجاد واکنش‌های التهابی، باعث تصلب شرایین، فشار خون بالا و حتی اختلالات ریتم قلب می‌شوند.

ارتباط بیماری لثه با برخی بیماری‌های قلبی

۱- فشار خون بالا (هایپرتانسیون): مطالعات نشان داده‌اند که بین بیماری لثه و فشار خون بالا ارتباط مثبتی وجود دارد. التهاب مزمن لثه می‌تواند عملکرد عروق را مختل کند. افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، احتمال ابتلا به فشار خون بیشتری دارند و درمان آن می‌تواند به بهبود فشار خون کمک کند.

۲- فیبریلاسیون دهلیزی (اختلال ریتم قلب): التهاب سیستمیک ناشی از بیماری لثه می‌تواند ساختار دهلیزهای قلب را تغییر دهد و زمینه را برای بروز آریتمی فراهم کند. تحقیقات نشان داده‌اند که افراد مبتلا به این بیماری ۳۱٪ بیشتر در معرض ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی هستند. این ارتباط با افزایش سطح نشانگرهای التهابی مانند CRP و IL-6 تقویت می‌شود.

۳- بیماری عروق کرونر قلب: از دهه ۱۹۸۰، دانشمندان به ارتباط بین بهداشت ضعیف دهان و حملات قلبی پی برده‌اند. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که افراد دارای مشکلات لثه‌ای بیشتر در معرض تنگی عروق قلبی و سکته قلبی هستند. در برخی بررسی‌ها، باکتری‌های این بیماری در پلاک‌های عروقی نیز مشاهده شده‌اند.

۴- دیابت نوع ۲: بین دیابت و بیماری لثه ارتباط دوطرفه وجود دارد؛ دیابتی‌ها بیشتر در معرض ابتلا به بیماری لثه هستند و در صورت ابتلا، کنترل قند خون دشوارتر می‌شود. درمان آن می‌تواند به بهبود کنترل بلندمدت قند خون کمک کند.

۵- چربی خون بالا (هیپرلیپیدمی): افراد مبتلا به بیماری‌های لثه‌ای معمولاً سطح کلسترول و تری‌گلیسیرید بالاتری دارند. از سوی دیگر، چربی خون بالا می‌تواند عملکرد سیستم ایمنی را مختل کرده و باعث پیشرفت این بیماری شود. درمان این عارضه در برخی بیماران منجر به کاهش سطح کلسترول بد (LDL) می‌شود.

پیامدهای مهم برای پیشگیری و درمان

هنوز مطالعات گسترده‌ای برای بررسی اثر مستقیم درمان بیماری لثه بر کاهش حمله قلبی یا سکته مغزی انجام نشده است. با این حال، شواهد نشان می‌دهند که درمان این بیماری می‌تواند عوامل خطر بیماری‌های قلبی و عروقی را کاهش دهد.

یک مطالعه در تایوان نشان داد که هرچه شدت بیماری لثه بیشتر باشد، خطر ابتلا به بیماری قلبی نیز افزایش می‌یابد. علاوه بر این، مطالعه‌ای در کره نشان داد که رعایت منظم بهداشت دهان، مانند مسواک زدن روزانه و تمیز کردن دوره‌ای دندان‌ها، می‌تواند خطر بیماری قلبی را تا ۱۴٪ کاهش دهد.

بر اساس شواهد علمی موجود، بیماری لثه می‌تواند تأثیراتی فراتر از محیط دهان داشته باشد و نقش مهمی در سلامت قلب و عروق ایفا کند. مطالعات نشان می‌دهند که درمان و کنترل این بیماری می‌تواند به بهبود وضعیت قلبی و عروقی کمک کند. از این رو، مراقبت از دهان و دندان نباید تنها محدود به حوزه دندان‌پزشکی باشد، بلکه باید به‌ عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از مراقبت‌های جامع سلامت در نظر گرفته شود.

مجله علمی-ترویجی سرای سلامت©۲۰۱۷

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0002934323007556