اسما مفهومیاختلال شبکیه چشم ناشی از دیابت
اختلالات شبکیه ای یکی از عوارض دیابت است که چشم ها را تحت تاثیر قرار میدهد و ناشی از آسیب به عروق خونی شبکیه چشم (که منطقه ای حساس به نور است)میباشد.در مراحل اولیه این اختلال ممکن است بدون علامت بوده و یا با مشکلات بینایی خفیف همراه باشد اما اختلال شبکیه در نهایت میتواند به کوری بینجامد.چنین شرایطی در هر دو نوع دیابت(نوع یک و نوع دو)مینواند رخ بدهد,اگر به مدت طولانی درگیر دیابت بوده اید و یا قند خون کنترل نشده دارید احتمال ابتلا به این عاضه در شما بیشتر است.
علائم اختلالات شبکیه چشم ناشی از دیابت کدامند؟
شما ممکن است در مراحل اولیه این آسیب شبکیه ای هیچ علایمی نداشته باشید اما با پیشرفت این شرایط علایم زیر میتواند ظاهر شوند:
- نقطه ها یا خطوط تیره رنگ در میدان بینایی شما
- تار شدن دید
- دید نوسانی(تغییر در کیفیت و وضوح دید به طور لحظه ای –تصویر در یک لحظه تار و در لحظه دیگر واضح دیده شود)
- اختلال در دیدن رنگ ها
- نقاط بدون تصویر یا نقاط تیره در دید فرد
- کوری
این اختلال معمولا هر دو چشم فرد را درگیر میکند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
کنترل دقیق دیابت بهترین راه برای پیشگیری از نابینا شدن است.اگر دیابت دارید,سعی کنید حداقل یکبار در سال برای بررسی وضعیت بیناییتان به چشم پزشک مراجعه کنید,حتی اگر بیناییتان بدون مشکل به نظر آید.بارداری باعث بدتر شدن آسیب شبکیه در دیابت میشود,بنابراین اگر باردار هستید ممکن است پزشک بررسی های بیشتری را در طول دوران بارداری برای بینایی شما درخواست دهد.هر زمان که تغییری در بیناییتان رخ داد (و یا ایجاد دید مبهم..وجود لکه در میدان دید )سریعا پزشک خود را مطلع کنید .
علل انواع مشکلات شبکیه ای در دیابت
در طول زمان قند خون بالا میتواند باعث رگهای کوچک خونرسان به شبکیه را مسدود کرده تامین خون شبکیه را با مشکل مواجه کند.در پاسخ به این اتفاق چشم تلاش میکند رگهای خونی جدیدی برای خونرسانی ایجاد کند اما این رگهای جدید به درستی تکامل نیافته میتوانند به راحتی دچار نشت خون شوند.این مشکلات ناشی از دیابت دو نوع هستند :
- اختلالات اولیه شبکیه ای : که معمولا به نام مشکلات شبکیه ای فاقد رشد (NPDR) خوانده میشوند اختلالاتی هستند که با تولید و رشد رگهای خونی جدید همراه نمی باشند.در این حالت دیواره عروق شبکیه ای سست میگردد و برجستگی های کوچکی در جدار آنها ایجاد میشود که گاها با نشت خون و پلاسما از رگ به درون شبکیه همراه است.عروق بزرگتر شبکیه گشاد شده قطر غیرطبیعی پیدا میکنند .در NPDR در صورتیکه تعداد بیشتری از رگها مسدود شوند بیماری میتواند از نوع خفیف به نوع پیشرفته بدل گردد.رشته های عصبی که در شبکیه حضور دارند ممکن است متورم شوند و گاها قسمت مرکزی شبکیه که ماکولا نامیده میشود دچار تورم میگردد که نیاز به درمان دارد.
- اختلالات پیشرفته شبکیه ای : نوع شدیدتری که بیشتر به نام اختلال شبکیه ای همرا با رشد و تکثیر نامیده میشوند.در این حالت عروق آسیب دیده از بین میروند و چنین روندی سبب شکل گیری رگهای جدید و غیرطبیعی در چشم شده و نیز موجب نشت مایع به درون زجاجیه(ماده سفیدی که مرکز چشم را پر کرده است)میگردد.در نهایت این روند ساخت رگهای جدید منجر به تولید بافت لیفی و همبندی میگردد و بافت لیفی تولید شده میتواند باعث جدا شدن شبکیه از فضای حفره چشم شود.اگر حضور این رگهای جدید جریان خون طبیعی چشم را مختل کند فشاری بر روی کره چشم ایجاد خواهد شد که میتواند بر عصب بینایی اثر گذاشته منجر به کوری تدریجی(گلوکوما)شود.
عوامل مستعد کننده بیماری کدامند؟
این اختلال میتواند در هر فرد دیابتی دیده شود اما عواملی که احتمال ابتلا را افزایش میدهند عبارتند از:
- عدم کنترل قند خون
- فشار خون بال
- کلسترول بالا
- بارداری
- مصرف تنباکو
- نژاد آفریقایی آمریکایی و اسپانیایی یا آمریکایی.
عوارض بیماری کدامند؟
- خونریزی زجاجیه : رگهای خونی که به تازگی ایجاد شده اند ممکن است به داخل شبکیه خون ریزی کنند.اگر مقدار خونریزی اندک باشد شما نقطه های سیاهی در میدان دید خود خواهید دید اما در موارد شدیدتر تمام بینایی شما مختل میشود و فقط سیاهی دیده خواهد شد. این خونریزی به تنهایی نمیتواند باعث از دست رفتن بینایی شود و خون موجود در زجاجیه طی چند هفته یا چند ماه از بین میرود مگر اینکه شبکیه شما آسیب دیده باشد.
- جداشدگی شبکیه : که در اثر تولید رگهای جدید و بافت همبند ناشی از آن شبکیه به بیرون از محل طبیعی خود رانده میشود و در واقع جداشدگی شبکیه رخ میدهد.این ضایعه میتواند باعث دیده شدن نقاط تیره در بینایی فرد ,فلش زدن ناگهانی نور در چشم یا کاهش شدید بینایی گردد.
- گلوکوما یا آسیب به عصب بینایی
- کوری : در نهایت اختلال شبکیه ناشی از دیابت و یا گلوکوما میتواند باعث از دست رفتن کامل بینایی گردد.
چگونه از اختلال شبکیه در دیابت پیشگیری کنیم؟
در اغلب موارد پیشگیری از مشکلات شبکیه ای ممکن نیست اما بررسی های مداوم چشمی یا کنترل قند و فشار خون یا مداخله زودهنگام در هنگام مشکلات بینایی میتواند به پیشگیری از آن کمک کند.
اگر دیابت دارید میتوانید با انجام برخی موارد زیر ریسک ابتلا به مشکلات شبکیه ای را کاهش دهید:
- دیابت خود را کنترل کنید :فعالیت فیزیکی کنید و رژیم سلامت داشته باشید .سعی کنید در هفته حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت متوسط مانند پیاده روی انجام دهید.داروهای خوراکی یا انسولین مصرف نمایید.
- سطح قند خون خود را کنترل کنید :با پزشک خود مشورت کنید.روزانه می بایست چندین بار قند خونتان را بسنجید و چنانچه بیمارید یا تحت استرس میباشید باید دفعات سنجش قند خون را افزایش دهید.
- از پزشک خود بخواهید برایتان تست هموگلوبین A1C انجام دهد این تست میزان متوسط قند خونتان را در دو یا سه ماه گذشته نشان خواهد داد که در اکثر افراد نتیجه باید زیر ۷% باشد.
- سطح فشار خون و کلسترول خونتان را کنترل کنید : خوردن غذاهای سالم و فعالیت مداوم فیزیکی و یا کم کردن وزن اضافی میتواند در این زمینه کمک کننده باشد.
- اگر سیگار میکشید یا تنباکو مصرف میکنید از پزشک خود بخواهید برای ترک آن به شما مشاوره بدهد.
- به تغییرات قدرت بینایی تان توجه کنید . در زمان مشاهده هرگونه تغییر در بیناییتان به پزشک مراجعه کنید.
به یاد داشته باشید که دیابت الزاما همیشه همراه با عوارض نخواهد بود و کنترل صحیح دیابت میتواند از بروز عوارض آن پیشگیری کند.
استاد ناظر: دکتر برادران
مهدی احمدی
فاطمه زينال زاده برجلو
دکتر محمدحسین مرادی
دکتر پریسا فیروزبخش
دکتر حدیث میرزائی گودرزی
تابان واشقانی فراهانی
مریم مرادی
دکتر مجتبی خواجه علیزاده عطار
فربد زاهدی تجریشی
زهرا کولیوند
اضافه کردن نظر