تأثیر سن شروع چاقی در کودکان و نوجوانان بر بروز سندرم متابولیک و بیماری‌های قلبی

چاقی شدید در کودکان و نوجوانان یکی از مشکلات جدی سلامت در تمام دنیا محسوب می‌شود و نیازمند بررسی‌ها و اقدامات جدی می‌باشد. چاقی شدید در کودکی می‌تواند باعث بیماری‌های قلبی- عروقی و بیماری‌های سوخت و ساز بدن در بزرگسالی شود. بیماری‌هایی که در اثر چاقی ایجاد می‌شوند مانند یک زنجیره هستند و ابتلا به هر کدام از آنها می‌تواند احتمال ابتلا به دیگری را افزایش دهد. پیشگیری از چاقی زودهنگام در کودکان می‌تواند نقش مهمی در کاهش عوارض سندروم متابولیک و خطرات قلبی- عروقی در آینده داشته باشد.

چاقی و سندرم متابولیک

بیماری‌های ناشی از چاقی مانند زنجیره به هم مرتبط هستند؛ ابتلا به یکی از آن‌ها می‌تواند احتمال بروز بیماری‌های دیگر را افزایش دهد. این وضعیت در پزشکی به نام «سندروم متابولیک» شناخته می‌شود. فشار خون بالا، تنگی و انسداد عروق خونرسانی کننده به قلب و سکته قلبی از مشکلات قلبی- عروقی ناشی از چاقی می‌باشد. دیابت، کبد چرب و کلسترول بالا می‌تواند از جمله مشکلات ناشی از چاقی باشد. بنابراین توجه به شاخص توده بدنی کودکان، به عنوان معیاری از چاقی از اهمیت شایانی برخوردار است تا سلامتی آنها در بزرگسالی دچار مشکل نشود.

عوارض بالا بودن شاخص توده بدنی در کودکان و نوجوانان 

در صورتی که شاخص توده بدنی (BMI) کودک یا نوجوان بالاتر از ۳۵ کیلوگرم بر متر مربع باشد، این وضعیت به عنوان چاقی شدید شناخته می‌شود و نیازمند درمان و پیگیری جدی است. در مطالعه‌ای که نتایج آن در این مقاله ارائه شده، ۱۴۰ بیمار مبتلا به چاقی شدید با میانگین سنی ۱۴ سال مورد بررسی قرار گرفتند.

• ۸۹ درصد از شرکت کنندگان دارای فشار خون بالا بودنـد که نشان دهنـده ی ارتبـاط قـوی بین چاقی و خطر مشکلات قلبی- عروقی می‌باشد.
• ۸۴ درصد از شرکت کنندگان دارای آزمایشات چربی غیرطبیعـی بودند. افزایش چربی‌های خـون بیش از حد نرمال می‌تواند باعث کبد چرب، تنگی و انسداد عروق خونرسانی کننده به قلب و در نتیجه آن سکته قلبی شود که از جمله بیماری‌های قلبی- عروقی مربوط به چاقی هستند.
• همچنین ۱۸ درصد از شرکت کنندگان، قند خون بیش از حد نرمال داشتند که می‌تواند زمینـه‌ای برای آغاز بیماری دیابت باشد.

کودکانی که چاقی آنها زودتر شروع شده بود، سن شروع بیماری‌های سوخت و ساز بدن آنها به طور قابل توجهی پایین‌تر بود.

شروع زودهنگام چاقی، به ویژه قبل از پنج سالگی، پیش بینی کننده مهمی برای مشکلات و بیماری‌های سوخت و ساز بدن و قلبی- عروقی از جمله فشار خون بالا است. این نشان می‌دهد که هرچه کودک زودتر چاق شود، خطر ابتلای او به بیماری‌های قلبی- عروقی و سوخت و سازی افزایش می‌یابد.

نقش تفاوت جنسیتی در میزان توده بدنی 

درصد توده چربی، تفاوت قابل توجهی در دختران (۴۸/۳٪) در مقایسه با پسران (۴۴/۶٪) دارد و این بدان معناست که تفاوت‌های جنسیتی می‌تواند بر میزان توده چربی در بدن فرد تاثیر بگذارد. درک این تفاوت‌ها برای برنامه‌ریزی‌هایی که منحصر به یک جنسیت خاص برای حل مشکل چاقی شدید می‌باشد از اهمیت فراوانی برخوردار است.

نقش بهداشت عمومی در جلوگیری از چاقی زودهنگام 

یافته‌های این مطالعه بر نیاز به ابتکارات بهداشت عمومی هدفمند با هدف جلوگیری از شروع زودهنگام چاقی و خطرات قلبی عروقی مرتبط با آن تأکید دارد. برنامه‌های غربالگری و مداخله زودهنگام برای شناسایی کودکان در معرض خطر و ارائه حمایت‌های لازم برای مدیریت موثر وزن آنها ضروری است. علاوه بر این، برنامه‌های مراقبت جامعی که به کودکان مبتلا به درجات مختلف چاقی ارائه می‌شود، می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به عوارض قلبی عروقی کمک کند.

افزایش آگاهی در مورد خطرات مرتبط با چاقی دوران کودکی برای پرورش رفتارهای سالم‌تر در میان خانواده‌ها حیاتی است. کمپین‌های بهداشت عمومی باید بر آموزش والدین و کودکان در مورد خطرات قلبی عروقی طولانی مدت مرتبط با چاقی و اهمیت حفظ یک سبک زندگی سالم تمرکز کنند. علاوه بر این، توسعه سیاست‌هایی با هدف ترویج محیط‌ های غذایی سالم و افزایش فعالیت بدنی در مدارس و جوامع، برای مبارزه با اپیدمی چاقی ضروری است.

پیشگیری از چاقی زودهنگام

در مجموع، این مطالعه نشان داد که پیشگیری از چاقی زودهنگام در کودکان می‌تواند نقش مهمی در کاهش عوارض سندروم متابولیک و خطرات قلبی- عروقی در آینده داشته باشد. این نتایج می‌تواند به عنوان پایه‌ای برای برنامه‌های مداخله‌ای و پیشگیرانه در زمینه‌ی چاقی کودکان مورد استفاده قرار گیرد. با شیوع بالای فشار خون بالا و سایر عوارض سوخت و سازی مرتبط با چاقی زودرس، نیاز فوری به مداخله، آموزش و سیاست‌گذاری اولیه وجود دارد. با پرداختن جامع به این مسائل، می‌توان گامی مؤثر در کاهش شیوع چاقی و عوارض مرتبط با آن در میان کودکان برداشت.

مجله علمی-ترویجی سرای سلامت©۲۰۱۷

https://link.springer.com/article/10.1007/s00431-024-05636-x