باورهای نادرست درباره سیگار و قلیان

• طول عمر برای من مهم نیست؛ کیفیت زندگی و لذت بردن از آن اهمیت دارد که با سیگار و قلیان تامین می شود.

  • علت نادرستی: خطر سکته مغزی و سکته قلبی با سیگار و قلیان ۴ برابر می‌شود. بسیاری از افراد پس از سکته مغزی و سکته قلبی زنده می‌مانند اما زمین‌گیر و ناتوان می‌شوند. مثلا یک طرف بدن فرد فلج می‌شود یا قدرت قلب به نصف آن کاهش می‌یابد. فرد زنده است اما کیفیت زندگی پایینی دارد و لذت نمی‌برد.

• قلیان تفننی، ضرری ندارد و اعتیادآور نیست.

  • علت نادرستی: بر حسب میزان مصرف قلیان و زمان حضور در فضایی که قلیان در آن کشیده می‌شود، بین ۲۰ تا ۴۰۰ نخ سیگار مصرف می‌کنید. در بیشتر افراد، این عدد به طور متوسط ۱۰۰ نخ سیگار است. فکر می‌کنم اعداد کاملا گویا هستند. اگر هفته ای یکبار به صورت تفننی با دوستان قلیان مصرف می‌کنید، به طور متوسط روزی ۱۵ نخ سیگارکشیده اید! اگر ماهی یک بار به صورت تفننی با دوستان قلیان مصرف می کنید، به طور متوسط روزی ۴ نخ سیگارکشیده اید! هنوز هم فکر می کنید به دخانیات اعتیاد ندارید؟!

• مصرف روزی ۱ تا ۲ نخ سیگار یا گهگاهی، ضرر چندانی ندارد

  • علت نادرستی: با هر نخ سیگار، حدود ۱۱ دقیقه از عمر شما کاسته می‌شود. برخی از اثرات منفی سیگار وابسته به تعداد نخ سیگار است ولی برخی اثرات منفی با تعداد اندک آن و حتی استنشاق دود در محیط نیز ایجاد می‌شود. مصرف اندک سیگار در نوجوانان و جوانان، می‌تواند جلوی رشد ریه ها را بگیرد و فرد ظرفیت تنفسی کامل خود را پیدا نمی‌کند. با یک اتفاق ناگوار در زندگی مثل از دست دادن یک عزیز، شکست عاطفی یا تحصیلی یا شغلی به راحتی و ناآگاهانه روزی یک نخ سیگار در روز تبدیل به روزی یک پاکت می‌شود.

• برای ترک سیگار دیگر دیر شده است؛ آثار مخرب آن بر بدن من تا الان رخ داده است.

  • علت نادرستی: با ترک سیگار طی یک سال، خطر سکته قلبی شما ۴ برابر کمتر می‌شود. خطر سکته مغزی پس از ۳ سال، بسیار کمتر می‌شود. حتی اگر دچار سکته قلبی یا مغزی شده اید، مصرف سیگار خطر سکته بعدی و بدترشدن کیفیت زندگی را به دنبال دارد.

• به علت آلودگی هوا، خطر انواع بیماری ها و سرطان ها در من وجود دارد. حالا چند نخ سیگار تاثیری زیادی ندارد.

  • علت نادرستی: خطر سیگار با بروز حداقل ۱۵ نوع سرطان ثابت شده است. با سوختن سیگار حدود ۷۰۰۰ نوع ماده شیمیائی آزاد می شود که سرطان زا بودن بخشی از آن‌ها کاملا اثبات شده است. اگرچه آلودگی هوا نیز اثرات مخربی بر سلامتی ما دارد اما شدت بیماری زا بودن سیگار خیلی بیشتری است و برای کاهش اثرات منفی آلودگی هوا، راه حل هایی وجود دارد. فریب ضرب المثل “آب که از سَر، گذشت…” را نخورید. این ضرب المثل باوری نادرست است.

• سیگار به کاهش استرس در زندگی کمک می کند. با این حجم زیاد از استرس نمی توان بدون سیگار زندگی کرد.

  • علت نادرستی: نیکوتین موجود در سیگار در مدت کوتاهی وارد مغز شده و باعث ترشح دوپامین می شود. دوپامین در مغز باعث احساس لذت و کاهش استرس اما در کوتاه مدت می‌شود. یکی از کارکردهای داروهای ترک سیگار نیز تامین همین دوپامین و کاهش استرس در مغز است. ورزش نیز همین اثر را در کوتاه مدت دارد اما بدون عوارض سیگار. همچنین ورزش منظم برخلاف سیگار، اثر ضد استرس در میان مدت و درازمدت نیز ایجاد می کند. از سوی دیگر با مصرف سیگار، تعداد ضربان قلب و فشار خون بالا می رود و به علت مواد درون سیگار اکسیژن کمتری در دسترس سلول های بدن قرار می گیرد. یعنی استرس به بدن وارد می شود. درنتیجه سیگار به صورت متناقضی در کوتاه مدت اثر لذت بخش و گذرا در کاهش استرس دارد ولی در مجموع و با نگاه عمیق تر، استرس مضاعف به جسم و روان تحمیل می کند.

• سیگار راه حلی برای کاهش وزن است؛ با ترک سیگار، چاق می شوم.

  • علت نادرستی: نیکوتین موجود در سیگار در برخی افراد باعث کاهش خفیف اشتها می‌شود. اما این اثر خیلی زیاد نیست و به ضررهای آن نمی‌ارزد. از سوی دیگر کسانی که تصمیم به ترک سیگار دارند نگران چاق شدن به دنبال ترک سیگار هستند. با ترک سیگار کمی اشتهای شما بیشتر می‌شود و به علت حذف مواد سمی، بویایی و چشایی بهتری پیدا می‌کنید. اما برای کنترل وزن به دنبال همه این تغییرات راه حل وجود دارد. داروهای تجویزی برای ترک سیگار می توانند جلوی افزایش هرچند خفیف اشتها را بگیرند. روش های جایگزین و مشاوره های تخصصی نیز به شما کمک می کند تا از بهبود حس بویایی و چشایی خود بهتر لذت ببرید و در عین حال اضافه وزن پیدا نکنید.

دکتر محمد محمدی 

متخصص پزشکی اجتماعی و طب پیشگیری

مجله علمی-ترویجی سرای سلامت©۲۰۱۷